Ayarlanabilen Süspansiyon Çeşitleri … Birçok modelde araç üreticileri süspansiyonun sertliğini, yumuşaklığını aracın kullanılma amacına göre belirlerler. Fabrikada belli testlerden geçirerek o modele has bir standartta üretirler. Burada akıllara şu fikir gelmektedir: Süspansiyonu kendimiz ayarlasak… Yol durumunun veya kullanım amacımızın değiştiği şartlarda aracın sertliğini, yumuşaklığını, basıklığını, yüksekliğini ayarlayabildiğimiz süspansiyonlara “Ayarlanabilen Süspansiyon” denir. Çalışma şekillerine göre farklı çeşitleri vardır. Şimdi de biraz ayarlanabilen süspansiyon çeşitlerine değinelim.
AİR SÜSPANSİYON
Standart araçlarda amortisör ve helezon yaylardan oluşan bir süspansiyon yapısı vardır. “Air” yani “hava” süspansiyonlu sistemde helezon yayın yerine içi havayla dolan bir körük vardır. Yayın üzerinde değil otobüsler misali basınçla dolu havanın üzerinde yolculuk yapma hissi verir. En büyük artısı ayarlanabilen bir yapıda olmasıdır. Aracın içindeki düğme vasıtasıyla veya uzaktan kumanda ile indirip kaldırma ayarı yapmaya imkan tanır . Ayrıca yay üzerinde değil de hava üzerinde gidildiği için sürücüye güzel bir konfor sağlar. Hani meşhur Honda İ ES modellerine yurdum insanının en çok yaptığı işlem olmakla ünlüdür kendileri. Göreceli olmakla birlikte sırf park halindeki basık görüntüsü sebebiyle bile aracına uygulayanların oranı az değildir.
Ayarlanabilen Süspansiyon Çeşitleri
Ülkemizde çoğunlukla dışarıda sonradan yaptırılan air süspansiyonların en büyük dezavantajı 2014 Mayıs’tan beri muayeneden geçmemesi ve ağır kusur sayılmasıdır. O yüzden air süspansiyonlu araç sahipleri orijinal süspansiyonlarını saklamak ve her muayene zamanı orijinaliyle değiştirerek muayeneden geçmek durumundadır. Kalitesiz ve ucuz malzeme kullanımında hava kaçakları meydana gelir. Air süspansiyon dönüşüm işinin çok ehil ellerde uygulanması gerekmektedir. Periyodik olarak bakıma ve temizliğe ihtiyaç duyar. Uygulanan çamurluk iç bölgesinin doğru analiz edilmesine ve uygun parça kullanımına dikkat etmek gerekir. Aksi halde lastiğe sürtme gibi, elektronik ekipmanların hasar alması gibi sonuçlar doğurur. Yolculuk esnasında yanlış ve bilinçsiz kullanımı durumunda kazaya sebebiyet verir. Kısacası air süspansiyon yaptırmak isteyenlerin kaliteli malzeme ve iyi işçilik ile bu işi yaptırması her açıdan çok isabetli olacaktır. Bu işte ucuz işçilik ucuz malzeme keyiften çok sıkıntı doğurur.
COİLOVER
Normal süspansiyon sisteminde ayrı ayrı parçalar halinde olan yay ve amortisör düzeneğinin aynısına sahiptir. Fakat buradaki en önemli farklar: yayının biraz daha dar çapta oluşu ve bazı araçlarda yay-amortisör parçalarının ayrı ayrı değil tek parça halinde bütünleşik oluşudur. Aracın orijinal süspansiyonuna göre daha sportif sürüş beklentinizi coilover ile karşılayabilirsiniz. Bu sistemin muayeneden geçme ile ilgili herhangi bir problemi yoktur. Orijinal süspansiyondan daha dar bir yapıda oluşu sebebiyle Coilover’ın çalışma alanı konusunda sıkıntısı yoktur. Temizliğine dikkat etmek gerekir. Hatta bu amaçla koruyucu kılıflarla da kullanılabilir. Coiloverlar air süspansiyon gibi kumandayla değil bir ayar anahtarıyla manuel olarak ayarlanan yapıdadır. Diş sayma yöntemiyle ne kadar alçalıp yükselttiğinizi kontrol edebilir, daha sağlıklı ayar yapabilirsiniz.
Air konusunda bahsettiğimiz kaliteli malzeme hassasiyeti coiloverda da geçerlidir. KW, Eibach, H&R gibi kaliteli markaları kullanmak beklentinizi gerçek ölçüde karşılayacaklardır. Haliyle maliyetleri yüksek olan bu kaliteli malzemeleri kullanacak maddi güç yoksa ucuz coiloverlardan alıp sıkıntı çekileceğine 3 cm’lik spor yaylardan alıp aracın orijinal amortisörleriyle kombin etmek de işinizi görebilir.
Bu sistemin en büyük artısı virajlarda yaşattığı kabiliyet artışıdır. Ayrıca normal sisteme göre daha hafif olduğu için bu da performansa etki eden sebeplerden biridir. Ayrıca kişisel görüş olarak belirtmeliyim ki eğer kaliteli ürün alabilecek maddi gücünüz yoksa bu sistemin ucuz maliyetlilerine hiç girmemek en doğru seçim olacaktır.
HİDROPÜNOMATİK SÜSPANSİYON
Klasik tip mekanik süspansiyonda sürüş performansı ve konfor özellikleri birbirleri için ters yönlü çalışmaktadır. Yay ve amortisörlü klasik süspansiyonlarda sürüş performansını yükseltecek ayarda yaparsanız konfordan taviz verirsiniz. Konforu yükseltecek ayar yaparsanız sürüş performansından taviz vermiş olursunuz. İşte bu paradoksta akıllara şu soru gelmektedir: Hem sürüş performansı hem de konfordan taviz vermeden bir sistem tasarlanabilir mi? İşte, “Hidropüomatik Sistem” tam da bunu amaçlamak için üretilmiştir. Citroen firması tarafından araçlarında kullanılan bu sistemde süspansiyon sistemi yağ basıncı ve bu yağ basıncının ittirdiği içi azot dolu hava yastıkları vasıtasıyla çalışır. Her tekerlekte bir tane hava yastığı vardır. Tekerleğin hareketi içerideki yağı hareket ettirir. Bu yağ da hava yastığını sıkıştırır. Bu sayede hem konforlu hem de performanslı bir sürüş ortaya çıkar. Aracın içindeki küçük kollar sayesinde de yerden yükseklik ayarı yapılabilmektedir.
Citroen firması ilk olarak 1954’te Citroen DS modelinde bu sistemi uygulamıştır. Citroen lisansı altında Rollce Royce, Peugeot, Maserati gibi markalar da bu sistemi kullananlar arasındadır. Ayrıca Mercedes- Benz firması da “Aktif Gövde Kontrolü” ismiyle benzer teknolojiyi bazı araçlarında kullanmıştır. Ayrıca günümüzde ağır yük taşıyan araçlarda modern tanklarda ve askeri araçlarda kullanılmaktadır. 2000’li yıllardan sonra hem üretim maliyeti kaygısı hem karmaşık yapısı gereği tamiratının külfetli olması sebebiyle “eskidi artık bu teknoloji” diyerek bu sistemi kullanmayı bırakmıştır. Aslında günümüzde tam da aradığımız özellikleri vadeden bu teknoloji geliştirilse ve orta düzey araçlarda tercih edilse çok isabetli olabilir miydi? İnsan düşünmeden edemiyor.
AKTİF (ELEKTRONİK KONTROLLÜ) SÜSPANSİYON
Bu sistem tamamen elektronik donatılardan oluşan bir sistemdir. Bundan dolayı aracın o anki sürüş durumuna ve zeminine göre ayarlarını elektronik sensörlerin bildirdiği bilgiler dahilinde her tekerleğe ayrı komut vererek gerçekleştirebilme meziyetine sahiptir. Aracın her tekerleğinde bağımsız birer hidrolik pompa vardır. Yük durumu, aracın hızı, direksiyonun açısı, aracın o anki salınım bilgilerini toplayan sensörler elektronik kontrol ünitesine anlık bilgi verir. Elektronik ünite, o anki en kusursuz sürüş için gereken hamleleri hidrolik pompalara gönderdiği direktiflerle yapar. Açıkçası kusursuz bir sistemdir. Klasik süspansiyonlara nazaran her an uyanık olan her an her koşula uygun hamle yapabilme kabiliyetine sahip olan bu sistem günümüzde premium araçlarda kullanılmaktadır.
Ayarlanabilen Süspansiyon Çeşitleri
Üretim maliyeti oldukça yüksek olan bu sistemde birtakım ayarlar araç içerisideki ayar tuşlarıyla da yapılabilmektedir. Akıllı telefonla eski telefon arasındaki fark ne ise aktif ile klasik süspansiyon farkı aynı derecedir. Aracın ani hızlanmasına, ani frenine, ani viraj dönüşlerine karşı da pozisyon alabildiğinden ötürü kaza yapma riskini en alt düzeye indirmeyi başarabilmiştir. Kötü yol şartlarında aracın yüksekliğini ayarlamaya olanak tanıyan bu sistem öne ve arkaya yığılma sorununu çözmüştür.
Dezavantajı: Yapısının elektronik ünitelerle dolu ve karmaşık olması sebebiyle üretim maliyeti ve tamirat maliyetidir. Açıkçası ayarlanabilen süspansiyonlar içinde en lord çocuğu konumundaki sistem budur. :)
ASLA YAPILMAMASI GEREKEN İŞLEMLER
Soğuk pres, sıcak pres, yay kesme gibi uygun maliyetle yapılan işlemlerin kesinlikle araca uygulanmaması gerekir. Standart süspansiyonlu aracın yayını üretici belli hesaplamalar sonucu tasarlar. Belli bir ağırlık tansiyonuna uygun şekilde dizayn edilirler. Bu işlemleri orijinal yaya uyguladığınızda trafikte istenmeyen sonuçlara, kazalara veya farklı arızalara davetiye çıkarmış olursunuz. Bunu yapmaktansa uygun maliyetli coiloverları takmak yine de kötünün iyisi bir tercih olacaktır.
Herkese kazasız ve keyifli sürüşler dilerim…
